منابع پايان نامه و مقاله با موضوع : اساس عصبي هيجان

اساس عصبي هيجان

اكثر واكنش هاي دروني هيجان به دستگاه عصبي خودكار وابسته است. اين دستگاه از دو سيستم عصبي  سمپاتيك و پاراسمپاتيك، كه عملكردشان معمولا در جهت عكس يكديگر است، تشكيل مي شود. برانگيختگي هايي كه دستگاه عصبي خودكار به وجود مي آورد، معمولا اثر كند، طولاني و پراكنده دارند. اين اثر با ترشح غدد(مثلا آدرنالين) تقويت ميشود. بنابراين به نظر مي رسد كه واكنش هاي دروني وابسته به دستگاه عصبي خودكار، با يك مركز بالاتر، كه امروزه جاي آن در تالاموس و، يعني مغز مياني، تشخيص داده مي شود، هماهنگ مي شود. ظاهرا حركات چهره و نگرش هاي غير ارادي نيز به همين مركز وابسته است؛ در حالي كه حركات ارادي و اكسابي تحت كنترل كرتك(قشر خارجي مخ) قرار دارد. از نظر پيدايش و تكوين قسمتهاي مختلف دستگاه عصبي مركزي، مغز مياني، كه عضو تنظيم كننده ي واكنش هاي هيجاني به حساب مي آيد، خيلي قديمي تر از قشر خارجي مخ(كرتكس) است. بنابراين، از نظر تكامل، مي توان هيجان را يك عملكرد كهنه و سطح پايين به حساب آورد(كلارك ، بك وآفورد،۱۹۹۹).

همان طور كه در بالا نيز اشاره شد، دو عصب سمپاتيك و پاراسمپاتيك در جهت عكس يكديگر عمل مي كنند. عصب سمپاتيك ارگانيسم را براي مقابله با حالات اضطراري آماده مي كند، در صورتي كه عصب پاراسمپاتيك او را به سوي استراحت و آرامش سوق مي دهد. علت تفاوت عملكرد آنها اين است كه هر يك مواد شيميايي جداگانه اي آزاد مي كند. عصب سمپاتيك ماده اي آزاد مي كند كه اثر آن مثل هورمون آدرنالين غدد فوق كليوي است، يعني موجب برانگيختگي مي شود. در عوض، ماده اي كه عصب پاراسمپاتيك آزاد مي كند خاصيت آرام بخشي دارد. به طور كلي نقش عصب سمپاتيك در به وجود آمدن هيجان ها را مي توان به شرح زير خلاصه كرد:

ضربان قلب شدت مي يابد تا خون بيشتري به ماهيچه ها برسد و آنها را براي مقابله با خطر آماده سازد. رگهاي سطحي بدن منقبض ميشود تا فشار خون بالا رود و فشار سرخ رگي براي احتياجهاي ضروري حفظ شود. عرق سرد به عنوان مقدمه ي فعاليت شديد ماهيچه اي ظاهر مي شود. بدن به لرزش در مي آيد و موهاي بدن براي نگهداري حرارت بدن و حفظ ارگانيسم از سرما كه در اثر انقباض رگهاي خوني سطحي حاصل مي شود راست مي ايستد. تنفس عميق تر و تندتر مي شود تا اكسيژن كافي در اختيار ارگانيسم قرار گيرد. مردمك چشم باز مي شود تا ادراك خطر بهتر صورت بگيرد. مواد قندي ذخيره شده در جگر آزاد ميشود تا نيروي لازم براي دفاع بدن يا فرار از خطر را آماده كند. انعقاد پذيري خون بيشتر مي شود تا در صورت توليد زخم خون زيادي از بين نرود. فعاليت شاخه ي پاراسمپاتيك متوقف ميشود. هضم غذا صورت نمي گيرد چون خون بدن بيشتر به ماهيچه هاي مخطط مي رود. دهان خشك مي شود زيرا ترشح غدد بزاقي كاهش مي يابد. ماهيچه هاي صاف آلت تناسلي منقبض مي شود و در نتيجه احساس نياز به دفع ادرار دست مي دهد. اين هيجانها از طرف عصب پاراسمپاتيك خنثي مي شود. بنابراين عصب پاراسمپاتيك ارگانيسم را براي آرام كردن هيجانها سوق مي دهد(هاريسون،۱۳۹۰).